Thanh
Tâm
.jpg)
Từ xưa đến nay, Nhà
giáo có sứ mạng thiêng liêng là dạy dỗ các thế hệ trẻ để truyền đạt kiến thức
từ đời này sang đời khác, giúp xã hội tồn tại và không ngừng phát triển. Họ đã
dạy dỗ bằng tấm gương cao quý để học sinh học hỏi và noi theo. Họ đã dạy dỗ
bằng tất cả lương tâm và tình yêu nghề nghiệp của mình.
Nhờ
đó, họ đã gây ấn tượng mạnh mẽ, sâu sắc và gieo những hạt giống tốt trong thế
hệ trẻ, đánh thức và làm nảy nở các tài năng một cách âm thầm, góp phần đào tạo
nên những thế hệ tương lai cho đất nước. Đó là những Nhà giáo có đạo đức.
Nhưng
trong thời đại hôm nay, đạo đức Nhà giáo đã đi đến đâu khi mà chúng ta đang
sống trong một xã hội xô bồ, một xã hội mà mọi giá trị bị đảo lộn? Xã hội đã
lên hồi chuông báo động vì sự xuống cấp trầm trọng của đạo đức Nhà giáo. Đạo
đức Nhà giáo đã xuống cấp đến mức mà có người gọi rằng đây là căn bệnh của xã
hội, của cả một nền giáo dục…
Người
thầy có ảnh hưởng đến cả một thế hệ trẻ, bởi họ là những con người không những
truyền đạt kiến thức cho học sinh mà còn góp phần tạo nên nhân cách sống nữa.
Cho nên, đạo đức Nhà giáo là một vấn đề quan trọng không riêng gì của những con
người hoạt động trong Ngành giáo mà nó còn liên quan đến cả một xã hội. Nói như
thế để thấy được đạo đức Nhà giáo quan trọng đến mức nào.
Trong
bài viết này, chúng tôi xin điểm qua đôi chút về sự xuống cấp của Nhà giáo
trong xã hội Việt Nam
1. Đạo đức Nhà giáo là gì?
Theo
sách từ điển Tiếng Việt: “Đạo đức là
những phép tắc được xã hội thừa nhận, qui định quan hệ giữa người với người,
giữa cá nhân với tập thể.” Nếu hiểu theo tính chất thì nó có nghĩa là “Phẩm
chất tốt của con người: Người có đạo đức.” (Xuân
Huy & Đồng Công Hữu, Từ điển Tiếng
Việt (Hà Nội: NXB trẻ, 2007), tr. 302).
Theo
trang Wikipedia thì định nghĩa về đạo đức một cách cụ thể và chi tiết hơn:
-
Đạo: Đường đi,
hướng đi, lối làm việc, ăn ở.
-
Đức : Sống
theo đúng luân thường.
-
Đạo đức thuộc hình
thái ý thức xã hội, là tập hợp những nguyên tắc, qui tắc, nhằm điều chỉnh và
đánh giá cách ứng xử của con người trong quan hệ với nhau, với xã hội, với tự
nhiên trong hiện tại hoặc quá khứ cũng như tương lai chúng thực hiện bởi niềm
tin cá nhân, bởi truyền thống và sức mạnh dư luận của xã hội.[1]
Theo
Tiếng Hy Lạp, đạo đức xuất phát từ chữ ethos.
Chữ này có 2 nghĩa: nghĩa thứ nhất là “cách hiện hữu, đường lối”, nghĩa thứ
hai có thể được hiểu là cách thể hiện hữu nhờ tập luyện. Hiểu theo
nghĩa này có nghĩa là tập quán, là thói quen, cách ứng xử và hành xử của con
người trong xã hội (Xin xem thêm Nguyễn Thái Hợp, OP. Đạo đức học (Trung tâm Học vấn Đa Minh, 2008), tr. 3-13.).
Không
có một định nghĩa cụ thể nào về đạo đức Nhà giáo.
Nhưng
Nhà giáo là những con người dạy học (Giáo viên, Giảng viên), tức là những con
người hoạt động trong ngành giáo dục nên đạo đức Nhà giáo cũng có thể coi là
đạo đức con người, đạo đức của một ngành nghề cụ thể với những tiêu chuẩn riêng
của nghành nghề đó mang lại.
Khi
xem Nhà giáo là con người hoạt động trong nghề giáo dục thì đạo đức Nhà giáo
chứa đựng những “quy tắc kỹ thuật’ và những ‘quy luật đạo đức’ để xác định giá
trị chuyên biệt, cũng như nghĩa vụ, quyền lợi và trách nhiệm của các thành viên
trong khi thi hành ngành nghề chuyên môn.” (Sđd,
tr. 212-13).
Như
vậy, đạo đức Nhà giáo là những tiêu chuẩn đạo đức đối với những con người tham
gia vào sự nghiệp giáo dục, “hướng tới những cách ứng xử của người dạy học đối
với một thế hệ, trong hiện tại và cả tương lai.”[2]
2. Thực trạng đạo đức Nhà giáo Việt Nam
Mấy
chục năm qua, người ta ít bàn đến đạo đức, đạo đức Nhà giáo. Điều này có nhiều
lí do.
Thứ nhất: Do Việt Nam
Thứ hai: Việt Nam
Xã
hội nào cũng có người tốt, người xấu; ngành nghề nào cũng có người hay, kẻ dở;
nếu quan niệm con người dưới một chế độ chính trị nào đó là hoàn hảo là một sự
sai lầm. Cũng vì quan niệm đó mà Xã hội Chủ nghĩa ít bàn và ít quan tâm đến
phẩm chất đạo đức của Nhà giáo, có chăng chỉ là trên giấy mực và chỉ dừng lại ở
mức độ “ghi nhận”.
Thứ ba: Chỉ mấy năm gần
đây, hệ thống giáo dục mới đưa lại môn đạo đức vào trường học chứ có một thời
người ta “quên” hẳn môn học này. Nhưng hiện nay, môn đạo đức cũng chỉ được dạy
ở trường cấp 1 với những bài học chưa thực sự chú trọng đến sự giáo dục đạo
đức. Còn lại ở các lớp phổ thông và đại học, học sinh, sinh viên chỉ học môn
Giáo dục công dân, hay các môn Giáo dục chính trị, phục vụ cho chế độ, chứ vấn
đề giáo dục đạo đức một cách hệ thống như môn đạo đức thì chưa có. Vì thế, cả
một thế hệ đã không biết môn đạo đức học là gì… Điều này dẫn đến sự quên lãng
về đạo đức học, trong khi đó, xã hội chỉ được biết đến một “chế độ hoàn hảo và
những con người hoàn hảo trong chế độ đó.”
Thứ tư: Khi có những vấn
đề sai phạm đến đạo đức xã hội cũng như đạo đức Nhà giáo, vì mặt sĩ diện của
chế độ, của ngành nghề mình khiến cho các tổ chức cá nhân không dám nhìn thẳng
vào sự thật mà cố tình tránh né hoặc bao che khiến cho dư luận xã hội im lặng
và chẳng ai biết ra sao. Tổ chức, cá nhân vi phạm đạo đức thì được che dấu
khiến cho họ không những không có cơ hội sửa chữa mà còn có cơ hội vi phạm
thêm. Một số người vi phạm kỷ luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp thì được luân
chuyển đi một nơi khác và được giao một chức vụ cao hơn. Giả như khi dư luận xã
hội lên tiếng hay báo chí phanh phui thì cơ quan cũng có xử lí vi phạm nhưng
chỉ ở mức độ hình thức hoặc với chiêu bài “thí tốt”…
Một
khi đạo đức đã không được đề cập và học hỏi một cách đúng nghĩa, một khi không
dám nhìn thẳng vào sự thật, không dám đối diện với sự thật thì vấn nạn suy đồi
đạo đức của xã hội, của Nhà giáo là điều tất yếu. Trong đó, đạo đức Nhà giáo
đang lên đến mức báo động đỏ. Phải đợi đến năm 2008, khi ông Nguyễn Thiện Nhân
lên chức Bộ trưởng Bộ Giáo dục thì ngành Giáo dục mới có cái tạm gọi là quy
định về đạo đức Nhà giáo – một sự tạt nước vào bể lửa.
Trong
“Quy định về đạo đức Nhà giáo”[3]
đã trình bày một cách lý tưởng để xây dựng một nhà giáo có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất và lương tâm
nghề nghiệp trong sáng, có tính tích cực học tập, không ngừng nâng cao chuyên
môn nghiệp vụ và phương pháp sư phạm, có lối sống và cách ứng xử chuẩn mực,
thực sự là tấm gương cho người học noi theo.[4]
Nhưng nhìn vào qui định này, người ta dễ có cảm tưởng là Bộ giáo dục đang
cố xây dựng một Nhà giáo vững vàng về tư tưởng chính trị hơn là xây dựng một
Nhà giáo có phẩm chất của người làm thầy dạy người. Hơn nữa, đạo đức là cái gì
được hình thành từ nhỏ, nó phải có cơ sở và phải xuất phát từ con người chứ
không thể hình thành trên những quy định.
Tác
giả Nguyễn Chung trên diễn đàn dân trí đã có ý kiến rất xác đáng: Quy chế đạo đức Nhà giáo, dù trong đó có
những chế tài xử phạt nghiêm khắc thì cũng chỉ có tác dụng răn đe, ngăn chặn
phần nào thói hư tật xấu, chứ không có ý nghĩa quyết định đến nền tảng đạo đức
Nhà giáo. Sẽ là sai lầm nếu nghĩ rằng chỉ cần ngồi thảo luận, rồi biên soạn và
ban hành một quy chế về tác phong, thái độ Nhà giáo là có thể yên tâm: Từ giờ
trở đi vấn đề đạo đức Nhà giáo vậy là ổn
rồi.[5]
Dẫu
biết quy định là cơ sở pháp lý để mọi người noi theo nhưng một khi nền tảng đạo
đức đã không được chú trọng từ trước thì những quy định có tính chất thời vụ
như vậy chỉ có tác dụng làm cho xã hội yên tâm trên mặt bằng giấy tờ chứ thực
trạng sự xuống cấp của đạo đức Nhà giáo vẫn không khá hơn trước khi bản quy
định này ra đời là bao nhiêu.
Chỉ
cần lướt qua trên các trang báo điện tử, trên các trang báo hàng ngày chúng ta sẽ
thấy vô số những bê bối của ngành giáo dục, của các Nhà giáo. Nào là thầy giáo
gã tình lấy điểm[6],
nào là thầy giáo vòi tiền học sinh, nào là thầy giáo nhận hối lộ[7],
nào là thầy giáo gian lận, nào là thầy giáo vi phạm pháp luật, nào là thầy giáo
vi phạm đạo đức, nào là thầy giáo bê bối chuyện tình cảm, gia đình… Khi đọc và
chứng kiến đến điều này, nhiều người cho là “quốc nạn”.
Có
lẽ mấy chục năm trước đây, ít có ai nghĩ những con người trồng người này lại có
thể vi phạm đạo đức nghiêm trọng đến vậy. Nhiều người cho rằng: xã hội xuống
cấp về đạo đức thì giáo dục, Nhà giáo cũng xuống cấp theo là điều đương nhiên.
Ý kiến này có phần đúng nhưng ít ai đặt vấn đề do đâu? Có lẽ do nhiều lí do mà
người ta không lên tiếng, cũng có thể vì đại bộ phận tầng lớp nhân dân ít quan
tâm đến tin tức, dư luận, hoặc thông tin nhiều khi chỉ có một chiều nên nhiều
người cũng “ngán đọc”.
Ngày
nay, dư luận cũng nói nhiều đến sự xuống cấp về đạo đức của học sinh nhưng mấy
ai đặt lại vấn đề do đâu tình trạng học sinh lại xuống cấp đến mức như vậy.
Chúng tôi nghĩ rằng: Thầy mà còn vậy thì trò cũng vậy thôi. Mới đây, dư luận
mạng đang xôn xao vụ học viên cãi lại thầy giáo trong lớp học.[8]
Thật bất ngờ, người lớn tiếng thách thức giảng viên – thầy dạy của mình - lại
là một thầy giáo đang dạy học tại một trường Cao đẳng. Một người thầy mà có
những biểu hiện và lời nói thiếu đạo đức, thiếu sự tôn trọng ông thầy của mình
là vậy thử hỏi anh ta khi về trường sẽ dạy sinh viên mình những gì? Thật là một
nghịch lí trớ trêu. Đây cũng là một minh chứng rõ ràng về sự xuống cấp về đạo
đức Nhà giáo, cũng là một minh chứng để nói lên rằng sau 4 năm thực hiện “Quy
định về đạo đức Nhà giáo” của ông Nguyễn Thiện Nhân đã đi được đến đâu.
Trong
bài “Tham luận về đạo đức người thầy – Đại hội CNVC 2007 -2008”[9]
đã chỉ ra những khiếm khuyết của các Nhà giáo như sau:
Thứ nhất: Thiếu thế
giới quan khoa học: Có thái độ vọng ngoại […], có thái độ tiêu cực, thiếu lạc
quan trong cuộc sống; thứ hai: Thiếu lý tưởng đào tạo thế hệ trẻ; thứ ba: Thiếu
lòng yêu trẻ, ăn hối lộ, điểm số không trung thực, có thái độ thiên vị, có thái
độ thành kiến […]; thứ 4: Thiếu lòng yêu nghề […]; thứ 5: Thiếu một số phẩm
chất đạo đức và phẩm chất ý chí của người giáo viên như đi muộn, cờ bạc, hút
thuốc, uống rượu khi lên lớp, đối xử không tốt với vợ, chồng, con cái, có tai
tiếng xấu về vấn đề tình cảm (không chung thủy, không đứng đắn)…
Như
thế, khi nhìn vào thực trạng giáo dục của nước ta, đặc biệt khi nhìn vào thực
trạng nền đạo đức của những Nhà giáo khiến cho xã hội không thể không lo lắng.
Thầy cô giáo là những con người có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thế
hệ trẻ, do đó, những Nhà giáo có phẩm chất đạo đức tốt sẽ cho ra những thế hệ
học sinh tốt; những Nhà giáo có phẩm chất đạo đức xấu sẽ gây nên những thế hệ
học sinh thiếu năng lực, đặc biệt thiếu phẩm chất.
Cho
nên, xã hội cần nhìn lại, cần gây dựng lại để tạo nên đội ngũ Nhà giáo “lành
nghề” cả về chuyên môn và phẩm chất đạo đức. Điều này cần phải xây dựng và đi
lên từ gốc chứ không thể thực hiện một cách chắp vá, theo kiểu “đi theo dập
lửa.”
Tuy
nhiên, trong xã hội vẫn không thiếu những Nhà giáo có tấm lòng cao thượng, thể
hiện một tấm lòng của người thầy, những con người đào tạo con người cho đất
nước. Có những Nhà giáo một đời lo nghiên cứu chuyên môn để phục vụ cho việc
giảng dạy đạt kết quả cao hơn. Có những người thầy một đời tận tụy vì bao thế
hệ học sinh của mình. Có những người thầy thà chịu thiệt thòi để các thế hệ học
trò của mình được thành đạt…
Cho
nên, khi nhìn vào thực trạng giáo dục của Việt Nam
3. Nâng cao đạo đức Nhà giáo
Nhà
giáo phải tìm ra ơn gọi và sứ mạng cho đời mình
Để
Nhà giáo thực sự có phẩm chất đạo đức, mỗi Nhà giáo phải tìm ra ơn gọi và sứ
mạng của bản thân để có thể theo đuổi nó với một sự yêu thích và quí trọng. Cho
nên, mỗi nhà giáo phải đặt cho mình câu hỏi: Ơn gọi và sứ mạng của tôi phải
chăng là Nhà giáo, những con người đảm nhận trách nhiệm giáo dục?
Lẽ dĩ
nhiên câu hỏi đó ai cũng có thể đặt ra. Nhưng câu trả lời và thực thi trách vụ
cho câu hỏi đó thì mỗi đối tượng mỗi khác. Khi câu hỏi đó được đặt ra do chính
chủ thể thực thi sứ mạng, và với một lương tâm trong sáng, một ý hướng rõ ràng,
một hoài bão mạnh mẽ thì hẳn điều này sẽ có giá trị hơn.
Cho
nên, để nhận ra ơn gọi và sứ mạng của mình có phải là Nhà giáo hay không, có
phải là người sẽ đảm nhận trách nhiệm dạy dỗ thế hệ trẻ hay không, con người
cần phải thực sự đi tìm – tìm ra sứ mạng đời mình.
Một
câu hỏi nữa được đặt ra là: Điều này có quá mất thời gian không khi mà chúng ta
đang sống trong xã hội với sự phát triển không ngừng của kỹ thuật số? Có thể
trả lời rằng: Cuộc sống của con người chỉ thực sự có giá trị khi chính mình
nhận ra sứ mạng của mình. Chỉ khi tôi nhận ra sứ mạng của tôi là NGHỀ GIÁO, lúc
đó tôi mới có thể dấn thân một cách trọn vẹn, lúc đó đạo đức Nhà giáo mới vững
bền. Đi tìm ơn gọi và sứ mạng của mình sẽ không mất thời gian chút nào nếu con
người muốn hiến thân trọn vẹn trong sứ mạng ấy. Xã hội hôm nay đã lãng quên
điều này, thay vào đó là sự thương mại hóa nghề nghiệp nên làm cho nền giáo dục
bị xuống cấp, đạo đức Nhà giáo bị bôi nhọ. Nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Tuấn có nhận xét rất chính xác của nền giáo dục và
lý tưởng sống của con người trong xã hội Việt Nam hiện nay: Một xã hội coi trọng bằng cấp, phù phiếm với
bằng cấp với những vẻ bề ngoài mà ít tập trung vào cái đích thực của con người
như nội tâm hay cảm xúc, sự bình an và toại nguyện trong tâm hồn… Chúng ta sống
mà thực sự rất khó biết điều gì là quan trọng nhất? Điều gì thực sự có ý nghĩa
với đời sống? Bởi vì xung quanh mình đang có quá nhiều điều vớ vẩn và vô nghĩa.[10]
Như
thế, để đời Nhà giáo thực sự ý nghĩa, để những ai đã và sẽ sống trong sứ vụ là Nhà giáo có ý nghĩa
cần một sự xác định rõ ràng, cần một sự tìm tòi nghiêm túc để khám phá ra sứ
mạng bản thân. Đó cũng là sự tìm ra “Ý hướng triết lý của cuộc đời.”[11] (Nguyễn
Trọng Viễn, OP., Triết học nhập môn
(Học viện Đa Minh, 1995).
Chỉ
khi con người khám phá ra rằng: sứ mạng đích thực của tôi là Nhà giáo bằng một
sự tìm tòi nghiêm túc và chân thành, lúc đó, cuộc sống mới là cuộc sống. Và
cũng chỉ lúc đó, những Nhà giáo mới thực sự dám tận tụy, dám hy sinh cuộc đời
mình cho sự nghiệp giáo dục, cho Nghề giáo – một nghề cao quí của muôn đời.
Nhà Giáo phải khẳng
định giá trị bản thân và nghề nhiệp
Xã
hội Chủ nghĩa kìm nén giá trị bản thân, kìm nén sự phát huy giá trị bản thân.
Đây không phải là một nhận định có tính định kiến nhưng đó là một sự thật.
Những ai có suy nghĩ chân chính và có cái nhìn một cách khách quan đều có thể
nhận ra điều này. Chế độ này đã dẫn đến sự thui chột của một nền giáo dục, làm
hư một thế hệ.
Theo
Nguyễn Anh Tuấn: Hệ thống giáo dục này
rất ít quan tâm, nếu không muốn nói là không có sự quan tâm, được dành cho việc
giáo dục con người thành người trước khi giàu có hay thành công.[12]
Trong hỗn cảnh đó, Nhà giáo cũng chịu chung số phận. Cho nên, để Nghề giáo thực
sự là một nghề góp phần đào tạo thế hệ trẻ, tương lai của đất, và để Nhà giáo
là con người có đạo đức nghề nghiệp thì mỗi Nhà giáo trước hết phải khẳng định
giá trị bản thân mình và nghề nghiệp của mình. Đây là điều tiên quyết và quan trọng
nhất của Nhà giáo.
Tại
sao nó lại quan trọng như vậy? Cần thấy rằng: khi giá trị bản thân không được
khẳng định thì những việc làm của ta sẽ vô giá trị, mà có giá trị cũng chỉ là
vụn vặt, chắp vá. Nhà giáo, trước hết cần khẳng định giá trị đời mình, khẳng
định giá trị nghề mình. Văn hóa Phương Đông ít đề cao tính cá nhân, thế nhưng lại
rất coi trọng ông thầy. Cha ông ta có câu:
Muốn sang phải bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ
thì yêu lấy thầy.
Xã
hội xưa coi trọng những người thầy, vì thế giá trị của người thầy được nâng
cao, và cũng vì thế những người thầy trước đây rất coi trọng thanh danh mình,
coi trọng cái nghiệp của mình. Những Nhà giáo xưa thà sống nghèo chứ nhất định
không chịu nhục, không chịu lụy. Họ không để vì miếng cơm manh áo mà ảnh hưởng
đến cái nghề cao quí của họ. Nói chi xa, nhìn lại nền giáo dục của ta cách đây
mấy chục năm, khi đất nước chưa thống nhất, chúng ta đã có một nền giáo dục vừa
mang đậm phong cách truyền thống trọng thầy, trọng việc học, nhưng cũng có sự
cách tân để theo kịp với thế giới. Trong hoàn cảnh xã hội ấy, trong truyền
thống ấy, những Nhà giáo được xã hội coi trọng, và chính bản thân họ cũng coi
trọng giá trị con người và sự nghiệp của mình.
Nhưng
từ ngày đất nước thống nhất, Nghề giáo đã có những đổi thay. Song vẫn có những
người thầy không vì hoàn cảnh mà đánh mất bản thân, đánh mất ý nghĩa cao quí
của cái nghề mà mình đã chọn. Người thầy có ảnh hưởng lớn nhất trên đời tôi là
một người như thế. Sau năm 1975, đất nước khó khăn, Nghề giáo bị coi là “nghề
của cái đói”, bởi vì ai theo Nghiệp ấy đều đói cả. Lương không đủ nuôi thân
huống hồ nuôi gia đình. Thời ấy có câu: Chuột
chạy cùng sào mới vào sư phạm. Nghĩa là Nghề giáo được coi là nghề hèn
nhất. Thật là tai hại. Giáo dục có ý nghĩa quan trọng là thế, vậy mà Nghề giáo lại
bị xem nhẹ. Chả trách gì mà giáo dục mỗi ngày một xuống dốc. Trong hoàn cảnh
ấy, thầy tôi vẫn trung thành với Nghiệp giáo. Dù lúc đó nhiều người bỏ dạy để
đi làm nghề khác kiếm tiền nhưng thầy tôi vẫn nhất định giữ lấy nghề. Dù vợ con
khuyên thầy nên đổi nghề nhưng thầy tôi vẫn giữ lấy nghề… Và chính những tâm
huyết chân thành ấy, chính tình yêu nghề ấy, chính lòng trung thành với sứ mạng
ấy thầy đã vượt qua được những giai đoạn khó khăn; thầy đã giữ lấy giá trị đạo
đức của Nghề mình. Thầy đã đào tạo biết bao thế hệ, truyền cho họ không chỉ là
kiến thức mà còn cả đức tính làm người…Đó chính là những người thầy, Nhà giáo
đã coi và chọn con đường dạy dỗ là sứ mạng đời mình. Chỉ có tình yêu và sự tận
tụy mới giúp họ đứng vững giữa một xã hội mà Nghề giáo bị đảo điên.
Sự
khẳng định giá trị bản thân và nghề nghiệp của Nhà giáo còn thể hiện trong việc
tìm ra phương pháp giảng dạy hiệu quả nhất. Dạy học là một nghệ thuật, do đó
Nhà giáo cũng phải là những nghệ sĩ. Phải chú trọng điều này vì thực tế chứng
minh rằng: nhờ những phương pháp giảng hay, dạy tốt đã đào tạo nên những học
sinh xuất sắc. Nghệ thuật giảng dạy thật quan trọng, đặc biệt trong thời đại
hôm nay, ở bối cảnh Việt Nam Nam Nam
Thực
trạng đó đòi hỏi mỗi Nhà giáo phải ý thức lại đạo đức của Nghề mình. Nhà giáo
không chỉ dạy cho các em kiến thức khô cứng trong sách vở nhưng phải hướng các
em đến những chân lí mới, chân trời mới, mà ở đó, các em có thể tự mình khám
phá ra tri thức của nhân loại. Sứ mạng đích thực của Nhà giáo không chỉ là
truyền thụ kiến thức nhưng phải khơi nguồn được ở học sinh tinh thần khám phá
và khẳng định bản thân mình, khơi nguồn nơi các em tinh thần đi tìm tri thức và
chân lí. Làm được những điều này, sứ mạng của Nhà giáo mới thực sự được khẳng
định; ý nghĩa đời Giáo mới thực sự vẻ vang.
Một sự dấn thân
tuyệt đối
Nhà
giáo chỉ thực sự có đạo đức và gìn giữ bản chất đạo đức Đời Giáo khi coi bản
thân mình, sứ mạng đời mình có giá trị tuyệt đối. Phải khẳng định được điều này
thì sứ mạng của Nhà giáo mới thật sự cao quí như nó vốn có.
Xã
hội này, thời đại này người ta coi cái gì cũng là tương đối. Điều này thật nguy
hiểm, bởi khi chỉ xem mọi sự là tương đối, con người không thể sống hết mình
với nó. Nhà giáo cũng chỉ xem mọi sự là tương đối sao có thể sống hết mình với
sứ mạng cao quí của mình được. Đã có thời người ta thực sự sống hết mình với
giá trị tuyệt đối của đời mình, cho dù sự sống hết mình đó sẽ mang lại những
thiệt thòi. Có những người thợ may sẵn sàng vứt bỏ cái áo may dở, không giao
cho khách vì cảm thấy xấu hổ nếu một món đồ do chính tay mình tạo ra lại không
hoàn thiện. Họ coi trọng nghề của mình, vì họ xác định lương tri, phẩm giá của
nghề mình. Có những Nhà giáo khao khát được dạy học, có thể không cần nhận
lương, để truyền đạt kiến thức cho học sinh vì họ xác định được ơn gọi và sứ
mạng của đời mình…
Nhưng
xã hội này thì sao? Những con người được coi là những nhà đào tạo thế hệ tương
lai cho đất nước lại cảm thấy mệt mỏi vì việc dạy. Có những người mong ước
không dạy mà vẫn được nhận lương. Có những người chỉ dạy qua loa cho hết giờ
chứ chẳng bao giờ thao thức về nghề, thao thức về sứ mạng của đời mình. Một
cuộc đời như thế đâu còn ý nghĩa. Nghiệp giáo mà như thế còn gì là cao quí, còn
gì là đạo đức nghề nghiệp. Đành rằng trong cuộc sống ta không thể coi mọi sự là
tuyệt đối. Chẳng hạn không thể xem đồng tiền là tuyệt đối, không thể xem Đảng
là tuyệt đối, nhưng những sứ mệnh cao cả như Nghề giáo mà không xem là tuyệt
đối thì hậu quả thật không lường. Nền giáo dục của xã hội này đang chứng minh
điều đó. Nhưng chỉ khi Nhà giáo quyết tâm hoàn thành sứ mạng đời mình bất chấp
phải trả giá, Nhà giáo sẽ cảm nghiệm được ý nghĩa cao quí của đời mình. Chỉ
những Nhà giáo dám dấn thân mới tìm ra giá trị ngọt ngào ấy.
Mấy lời kết:
Sự
phát triển của một quốc gia, dân tộc không thể thiếu vắng giáo dục, bởi giáo
dục là nền tảng để xây dựng nên những nhân tố góp phần làm cho đất nước phát
triển. Trong nền tảng ấy, những Nhà giáo đóng một vai trò quan trọng, vì chính
họ là người kiến tạo nên những thế hệ sẽ là tương lai của đất nước. Cho nên,
mỗi Nhà giáo cần ý thức xây dựng cho mình một nền tảng đạo đức ngề nghiệp một
cách vững chắc. Ý thức thôi chưa đủ nhưng mỗi Nhà giáo phải thể hiện ý thức đó
bằng những hành động cụ thể để Nghề của mình thực sự là Nghề đào tạo CON NGƯỜI.
Nền
tảng đạo đức của Nhà giáo chỉ thực sự đúng nghĩa của nó khi Nhà giáo dám dấn
thân cho sứ mạng giáo dục một cách trọn vẹn cho dù sẽ gặp những chông gai.
Những chông gai của Đời giáo sẽ là những giọt nước ươm mầm những thế hệ tương
lai. Một sự hời hợt trong Nghề mình sẽ phá đi những giá trị cao quí của Nghề
giáo. Tiền bạc, địa vị, chức tước, danh vọng sẽ qua đi nhưng cái tâm của mỗi
Nhà giáo trong ý thức thực thi sứ mạng của mình sẽ không tàn phai.
Cuối cùng, cần thấy
rằng, những bê bối, bệ rạc và xuống cấp trầm trọng của đạo đức Nhà giáo có lỗi
một phần của xã hội, của chế độ. Nhưng như thế không có nghĩa là mỗi cá nhân
Nhà giáo không có trách nhiệm gì. Vẫn còn đó những Nhà giáo chân chính; có phẩm
chất đạo đức tốt; vẫn còn đó những Nhà giáo tận tụy vì học trò; vẫn còn đó
những Nhà giáo có tấm lòng và lương tâm nghề giáo… thì mỗi cá nhân Nhà giáo
cũng có thể vươn lên để giữ lấy “cái thiên lương của nghề mình.” Trong quá
trình phát triển của đất nước, của xã hội, của con người, mỗi Nhà giáo đóng một
vai trò quan trọng trong dự nghiệp trồng người. Nhưng sẽ trồng lên những con
người ra sao, đạo đức của mỗi Nhà giáo sẽ có ý nghĩa quyết định.
◊
Tài liệu tham khảo
- Nguyễn Thái Hợp, OP. Đạo đức học. Trung tâm Học vấn Đa Minh,
2008.
- Nguyễn Trọng Viễn, OP. Triết học nhập môn. Học viện Đa Minh,
1995.
- Xuân Huy & Đồng Công Hữu. Từ điển Tiếng Việt. Hà Nội: NXB trẻ,
2007.
- http://f.tin247.com
- http://giaoan.violet.vn
-
http://thinhdailoc.blogspot.com
- http://ussh.vnu.edu.vn
[1] http://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_%C4%91%E1%BB%A9c
[2] http://thinhdailoc.blogspot.com/2011/08/9-ban-ve-ao-uc-nha-giao.html
[3] http://ussh.vnu.edu.vn/quy-dinh-ve-dao-duc-nha-giao/100
[4] http://ussh.vnu.edu.vn/quy-dinh-ve-dao-duc-nha-giao/100
[5]
http://dantri.com.vn
[6] http://vietbao.vn/Giao-duc/Thay-giao-ga-nu-sinh-doi-tinh-lay-diem/30132212/202/
[7] http://f.tin247.com
[8] http://giaoduc.net.vn/Ban-doc/Soc-Hoc-vien-lon-tieng-thach-thuc-thay-giao-ngay-tren-lop-hoc/149296.gd
[9]
http://giaoan.violet.vn
[10] http://www.hoclamgiau.vn/clubs/clubcontentdetail.aspx?id=66913&clubid=109&catid=98
[12] http://www.hoclamgiau.vn/clubs/clubcontentdetail.aspx?id=66913&clubid=109&catid=98
